5. Milletler Arası Şehir Tarihi Yazarları Kongresi
(Çok Dilli, Çok Kültürlü Şehirler)
26-28 Kasım 2020 - MARDİN

İslam, bir inanç sistemi olmanın ötesinde, insanın var olduğu her yere temas eden, vaz’ ettiği zinde ilkelerle hayatın bütün yönlerini ihata eden bir doktrindir. Bu kuşatıcı olgunluğun hayat imkânı bulduğu, başka bir tabirle akidenin mücessem hale geldiği en canlı sahne ise şehir kurumudur. Hz. Muhammed’in Medine’ye hicretiyle beraber başlayan Müslüman şehrinin serüveni, dünyanın muhtelif coğrafyalarında kurulan ya da İslam ilkeleriyle yeniden tesis edilen şehirlerle büyük bir güç ve yaygınlık kazanmıştır. Medine’yi referans noktası alarak yükselen bu şehirler, maddi barınma ihtiyaçlarını temin eden soğuk bir mimari eserler manzumesinin ötesine geçerek, insanın fıtratı gereği ihtiyaç duyduğu manevi ihtiyaçları da karşılayan bir yapı ve canlılıkta planlanmıştır.

Mescit her zaman bu örneklemin merkez noktasını oluşturmuş ve hayat, mabetlerin etrafında cereyan eden bir akış olarak kurgulanmıştır. İslam şehirlerinin en temel hususiyetlerinden biri de, farklı dil, inanç ve kimlikleri bünyesinde ihtiva edebilen bir esneklik ve zenginliğe sahip olmasıdır. İlk olarak Hz. Muhammed’in Medine vesikası ile başardığı, farklılıkları teminat altına alan toplumsal mutabakat fikri, onu takip eden dönemde kurulan Müslüman şehirleri için de referans noktası teşkil etmiştir. Muhtelif dil, din ve kültürlerin yaşama imkânı bulduğu, ilim, ticaret ya da diyanet gibi sebeplerle güven ve serbestlik içinde seyahat edilebilen bu şehir prototipi, Müslüman düşüncesinin her anlamda üretken ve ileri olduğu zirve noktasına çıkmasını sağlayan en önemli unsurlardan biri durumundadır. Fakat ulusçuluk fikri, dünyanın diğer yerlerini olduğu gibi Müslüman coğrafyalarını da kasıp kavurmuş, bu durum Müslüman düşüncesinin etnik ve kültürel aidiyetleri bir çatışma motivasyonuna dönüştüren ulusçu fikirlere karşı mevzi kaybetmesine neden olmuştur. 

Günümüz modern ve küresel dünyasında yerel ve farklı olanın yaşama mücadelesi verdiği, standartlaştırma ve tek tipleştirmenin arttığı inkâr edilemez bir gerçekliktir. Bu durumun en bariz şekilde gözlemlenebildiği yer, gündelik hayat ve sosyal ilişkilerin tezahür mecrasını temsil eden şehirdir. Sanayi devrimiyle beraber kır nüfusunun dramatik bir düşüş yaşaması, şehirlerin modern ideolojilerin faşizan saldırılarına karşı verdiği çok kültürlü hüviyetini koruma mücadelesini daha büyük bir anlam ve önemi haiz hale getirmektedir. Günümüz şehirlerinin İslamofobi, ırkçılık ve tek tipleştirmenin tahakkümüne teslim olmakla yüzleştiği böylesine kaotik bir ortamda, tarihin parlak sayfalarında yaşamaya devam eden geçmişin çok kimlikli şehirlerini mükerreren de olsa ele almak ve gündeme getirmek büyük bir gerekliliktir. Elbette hem dünya genelinde hem de Türkiye özelinde asli hususiyet ve zenginliklerini büyük ölçüde korumayı başarmış birçok şehir bulunmaktadır. Fakat bu durum şehirlerin karşı karşıya olduğu mimari, içtimai ve kültürel varoluş tehditlerini görmezden gelmeye sebep olacak bir iyimserliği haklı kılmamaktadır. Bugünün şehirlerinin yaşadığı inanç, dil ve kültür eksenli sorunları anlamak ve bu problemlere tutarlı çözüm önerileri sunabilmek ancak ilmi kaygıların hâkim olduğu akademik faaliyetlerle mümkündür.

Bu yıl beşincisi Türkiye Yazarlar Birliği ve Martin Artuklu Üniversitesi ortaklığında gerçekleşecek olan Milletlerarası Şehir Tarihi Yazarları Kongresi, 12-14 Kasım tarihleri arasında Mardin Artuklu Üniversitesinin ev sahipliğinde yapılacaktır. Daha önce düzenlenmiş Milletlerarası Şehir Tarihi Yazarları Kongrelerinde şehir-medeniyet, şehir-tarih ilişkisi, şehir ile insan, toplum, iktisat, edebiyat, sanat, coğrafya, din gibi kavramların etkileşimi ve ilişkilerini konu alan tebliğler sunulmuş ve bu tebliğlerin metinleri kitap olarak yayımlanmıştır. Diğer kongrelerden farklı olarak bu kongrede şehir Çok Kültürlülük teması ışığında farklı boyut ve veçheleriyle ele alınacaktır. 
Sempozyum Başlıkları
- Yeni Kentlerin Taarruzuna Direnen Kadim Şehirler 
- Şehir ve Gelenek
- Bir Arada Yaşama Sanatı
- Mabetlerin Yarattığı Şehirler
- Şehir,  Edebiyat ve Sanat
- Kırsal Kentleşme ya da Medeniyetsiz Mimari
- Şehirlerin Altında Yatan Tarih (Arkeoloji)
- Mahalleden Siteye Sınıfsal Bir Evrim
- Çok dilli ve çok kültürlü şehirler