T.R. MARDİN ARTUKLU UNIVERSITY DEPARTMENT OF MIDWIFERY
  • /
  • COURSE CONTENTS IN BRIEF

COURSE CONTENTS IN BRIEF

 EBELİKTE TEMEL İLKE VE ESASLAR

Ebeliğin temel kavramları, kavramlar arasındaki bağlantılar, bireysel bakımda temel uygulamaların ilke ve yöntemleri hakkında öğrencinin bilgi sahibi olmasını sağlamaktır. Ebelik mesleğinin tarihsel gelişimi, ebeliğin rolleri, görev alanları, bakımın temel kavramları, stresle başa çıkma, temel insan gereksinimleri, bakım modelleri, psikososyal kavramlar, günlük yaşam aktiviteleri, sağlık bakım sistemi, sağlık ekibi ve ebenin rolleri, ebelikte etik, bakım süreci konularını kapsamaktadır. Temel insan gereksinimleri doğrultusunda bireyi ve toplumu bütüncül bir anlayışla görebilme. Ebeliğin temel felsefesini ve sağlık bakım sistemi içindeki yerini kavrayabilme Sağlığın korunmasına ve devam ettirilmesine yardım etmesi için gerekli bilgi ve beceriyi kazanabilme. Gerçek verilere dayanarak ebeliğin sorun çözme modeli ile yaklaşımını kazanabilme Bireylere sağlıklarını sürdürebilmeleri ve geliştirebilmeleri için öğretim yapabilmeyeteneğini kazanabilme Evde ve sağlık kurumlarında bakım verebilmek için bakımın temel bilimsel ilkelerini kavramasını ve bu ilkelerden yararlanarak vereceği hasta bakımında istendik davranışı kazanabilme. Ders dağımları; Ebeliğin Tanımı, İletişim, Sağlık Bakım Sistemi, Çevre Güvenliği, Dinlenme ve Uyku, Ağrı, Enfeksiyon Kontrol, Hijyen, Yara Bakımı, Beden Mekaniği ve Hareket, Yaşamsal Bulgular, İlaç Uygulamaları, Sıvı, Elektrolit ve Asit Baz Dengesi, Sıcak Soğuk Terapi, Oksijenizasyon, Boşaltım Eliminasyon, Üriner Eliminasyon, Ebelik Bakım Plan. Kaynaklar ; akırcalı E., Hasta Bakımı ve Tedavisinde Temel İlke ve Uygulamalar, 2000. Ulusoy F., Görgülü S., (1997).Hemşirelik Esasları, I. Cilt, Ankara Sabuncu N., Alpar. ŞE., Özdilli K., Batmaz M., Bahçecik N., Özhan F., Dursun S. (2008). Hemşirelik Bakımında İlke ve Uygulamalar. Alter Yayıncılık, Ankara. İnanç N., Hatipoğlu S., Yurt V., Avcı E., Akbayrak N., Öztürk E., (1999). Hemşirelik Esasları, Damla Yayıncılık, Ankara Birol L., Hemşirelik Süreci, (2004) 6. Baskı, Etki Matbaacılık, İzmir,. Ay F., Ertem, Ü., Özcan, N ve ark. (2008). Temel Hemşirelik Kavramlar, İlkeler, Uygulamalar. (Edt. F A Ay) Medikal Yayıncılık Ltd. Şti. İstanbul . Derse aktif katılımı esastır.


EBELİKTE YÖNETİM

Bu ders öğrencilere ebelik hizmetinin planlanması, örgütlenmesi, yürütülmesi, değerlendirilmesi ve koordinasyonunda yer alan yönetim aktivitelerine, ilişkin bilgi, beceri, tutumları kazandırmayı amaçlar. Dünyada ve ülkemizde yönetim ve hemşirelik yönetimi modellerini karşılaştırarak ülkemiz için olası uygulamaları fark etme,  Yönetim modellerinin farklarını seçebilmesi,  Ebelik yönetimi uygulamalarındaki yönetici ve liderlik rolünü tanımlama, Sağlık sistemi örgütlenmesinin olumlu ve olumsuz yanlarını listeleme Hemşirelik yönetimi basamaklarında yer alan işlevleri incelemesi, Ebelikte örgütsel yapıların en az ikisinin olumlu ve olumsuz yanlarını listeleme Yönetimsel sorun çözme ve karar vermede örgütsel yapıya uygun yeni bir iletişim sistemi önerme, Değişim teorilerini yönetimsel sorun/konulara uygulama. Vaka yöntemi, fonksiyonel hemşirelik, takım hemşireliği, primer hemşirelik ve vaka yönetimi gibi hastane ve toplum tabanlı bakım sunum sistemlerini karşılaştırma.  Ebelik hizmetleri yönetiminde delegasyon sürecini tartışma Bütçeleme sürecini tartışma Ebelik insan kaynakları yönetiminde çağdaş yaklaşımları açıklayabilme,   Performans değerlendirmede personel yönetimi ilkelerini uygulama.  Seçilmiş örgütsel davranışları alanla ilişkilendirmesi beklenir. Yönetime giriş, organizasyon teorileri, Bilimsel yönetim. Sağlık hizmetlerinde organizasyon tipleri, Türkiye Sağlık Sistemi. Ebe yöneticinin fonksiyonları, Planlama,Organizasyon(Koordinasyon), Yöneltme, Denetleme. Sorumluluk kavramı, ebelik yönetiminde Etik. İletişim, Motivasyon ve iş doyumu, Ebelikte Liderlik, Zaman yönetimi, Problem çözme ve karar verme süreci, Personelin işe alınması ve yerleştirilmesi, İş analizi ve görev tanıtımı, Bütçe yapma ve kaynakların kullanımı, Performans değerlendirmesi, Kalite güvenliği ve risk yönetimi. Sağlık bakım hizmetleri müdürünün ve Servis sorumlu ebenin seçimi, görevleri, olması gereken nitelikler. Çatışma ve Stres yönetimi, Sağlık ve ebelikle ilgili yasal düzenlemeler. Kaynaklar; Velioğlu P.:Hemşirelikte Yönetim Vehbi Koç Vakfı yayınları Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi El Kitabı Sağlık Hizmetleri Elkitabı ( Osman Hayran, Haydar Sun Yücel Yayınları 1998 Sağlık Kurumları Yönetimi ( Prof.Dr.Perihan Velioğlu, Doç.Dr. SevgiOktay ) Anadolu Üniversitesi Yayınları Sağlık  Hizmetlerinde Yönetim (Cemil Sözen) Atlas Kitabevi Sağlık Hizmetlerinde Yönetim ( Doç.Dr.Nevzat Eren ) Hatipoğlu Yayınevi 1985 Hemşirelik Hizmetleri Yönetimi El Kitabı( Porf.Dr. Gülten Uyer) 1993 Swansburg, Russell C. and Swansburg, Richard J., Introductory Management and Leadership for Nurses, Second Edition (1999). Sudbury, MA, Jones and Bartlett Publishers. Huber, Diane, Leadership and Nursing Care Management. W. B. Saunders (2000). Sullivan, J., E., Decker, J., P., Effective Leadership and Management in Nursing, Fifth Edition (2001), Prentice Hall Inc., New Jersey. Marquis, B., L., Huston, J., C., Management Decision Making For Nurses, Third Edition (1998), Lippincott-Raven Publishers, Philadelphia. Derse aktif katılımı esastır.


EBELİKTE EĞİTİM

Öğrenciler, toplumun sağlık sorunlarının tespit edebilir, bireylerin sağlıklarını koruyabilmeleri için eğitilmeleri amacıyla eğitim planı hazırlayabilir ve bu eğitimi uygulayabilir. Eğitim, öğretim, öğrenme ile ilgili temel kavramları ve özellikleri, eğitim hedefleri ve toplumun sağlık sorunları arasındaki ilişki, eğitim planlaması ve öğeleri, sağlık sistemi ve destek sistemler, eğitim hedeflerini belirleme teknikleri, sağlık hizmetindeki uzman davranışları ile eğitim hedefleri arasındaki ilişki, eğitim hedeflerinin düzeyleri (genel, orta ve özel hedefler), özel eğitim hedeflerin bileşenleri, (zihinsel, duyuşsal ve psikomotor), özel eğitim hedeflerinin elemanları (eylem, içerik, koşul, ölçüt), eğitim yöntemleri (demonstrasyon, durum çalışması, rol yapma), ölçme ile ilgili temel kavramlar, değerlendirme tanımı, değerlendirme türleri (izleme ve süreç değerlendirme) ve metodolojisi, grup ile eğitim. Eğitim ile ilgili temel kavramları tanıyabilme ve aralarındaki ilişkileri açıklayabilme, Görev yaptığı yörede ebeliğin görev alanına giren sağlık sorunlarını tespit edebilme, Yöredeki sağlık sorunun çözümüne yönelik eğitim alacak grubu tanımlayabilme, Yöredeki sağlık sorunun çözümüne yönelik verilecek eğitimin hedeflerini belirleyebilme, Hedeflerini değerlendirmek üzere değerlendirme yöntemlerini ya da araçlarını belirleyebilme, Eğitim için gerekli araç ve gereçleri belirleyebilme ve temin edebilme ya da hazırlayabilme, Eğitim, öğretim, öğrenme ile ilgili temel kavramları ve özellikleri, Eğitim hedefleri ve toplumun sağlık sorunları arasındaki ilişki, Eğitim Planlaması ve öğeleri, Sağlık sistemi ve destek sistemler, Eğitim hedeflerini belirleme teknikleri, Eğitim ve Öğretimde Çoklu Zeka Kuramı, Eğitim hedeflerinin düzeyleri (genel, orta ve özel hedefler), Eğitimde Pedagojik ve Andragojik Yaklaşım, Özel eğitim hedeflerinin elemanları (eylem, içerik, koşul, ölçüt) ,Eğitim yöntemleri, (demonstrasyon, durum çalışması, rol yapma), Eğitimde İletişim Teknikleri Kullanma, Eğitimde Kullanan Araç-Gereçler ve Önemi, Sağlık Eğitimi, Hizmet İçi Eğitim. Derse aktif katılımı esastır.


BİYOKİMYA

Biyokimyanın tanımı, hücre yapısı ve işlevi, biyokimyanın amacı, Kimyasal bağlar hakkında genel bilgmi, Karbonhidratların genel özellikleri, karbonhidratların Sınıflandırılması. Glukoz Metabolizması, Glikojen Metabolizması, Glukoneogenez. Karbonhidratların sindirimi, metabolizma bozuklukları. diyabetin biyokimyasal mekanizması ve tanısı. Lipidlerin genel özellikleri ve sınıflandırılması, metabolizması, sindirimi, ve lipid metabolizma bozuklukları. Aminoasitler, proteinlerin genel özellikleri, sınıflandırılması, sindirimleri, metabolizma bozuklukları. Nükleik asitler, genel yapısı ve Kalıtım, Nükleik asit metabolizması ve bozuklukları, Enzimlerin genel özellikleri, Enzimlerin Sınıflandırılmaları, Enzimlerin Etki mekanizmaları, Enzimlerin Tanı ve Prognozda Kullanımı. Vitaminler ve Koenzimler ve işlevleri. Hormonların genel zellikleri, etki mekanizmaları, sınıflandırılması ve bazı hormon bozuklukları. Su ve elektrolit metabolizması, minaraller.


MİKROBİYOLOJİ PARAZİTOLOJİ

Mikrobiyolojiye giriş, bakteri yapı ve özellikleri. Bakteri yapısının hastalık oluşturmadaki etkileri. Mikroorganizmaların yaşam tarzları. En sık hastalık yapan bakterilere örnekler. Gram pozitifler. En sık hastalık yapan bakterilere örnekler. Gram negatifler. Viruslerin genel yapısı ve bazı önemli virüs hastalıklarından örnekler. Mantarların özellikleri, önemi ve bazı önemli mantar hastalıklarından örnekler. Protozoalar genel özellikleri ve bazı önemli önemli protozoon hastalıkları. Parazitlerin genel özellikleri ve bazı önemli önemli parazit hastalıkları. Bakteri genetiği, antibiytotikler ve antibiyotik direnci. Bakteri genetiği, antibiytotikler ve antibiyotik direnci. Mikrobiyoloji laboratuarı cihazları, hastadan örnek alma ve kültür-antibiyogram. Sterlizasyon kavramının öğrenilmesi, hemşirelikte ve ebelikte hijyen. Çevre mikrobiyolojisi ve normal flora kavramı. Hastane Enfeksiyonları kavramı ve hastane enfeksiyonlarından korunma. Mikrobiyoloj ayırıcı tanıda kullanımı.


İMMUNOLOJİ

Immunoloji nedir? Immun sisteme genel bir bakış. Antijen yapıları ve kimyasal özellikleri. Immun sistem bileşenleri oluşturan temel organlar. Immun sistem hücreleri. Antikorlar yapısı, özellikleri ve antijen-antikor birleşmesi. İmunolojinin hastalık tanısında kullanımı: Seroloji. Allerjik uyarım ve immun yanıt. Allerjik uyarım ve immun yanıt. Aşırı duyarlılık ve alerjik reaksiyonlar. Aşırı duyarlılık tipleri. Bağışıklık sistemi zararlı hücre ve maddelerle nasıl baş eder? Alerji gelişimi ve allerjenler. Atopi ve bazı alerjik hastalıklar. Otoimmunite ve bazı otoimmun hastalıklar. Aşılar ve serumlar (aktif ve pasif bağışıklık). Aşılamada genel kurallar.


TIBBİ BİYOLOJİ ve GENETİK

Hücreyi tanımak. Hücre zarı, işlevi ve taşıma sistemleri. Hücre organalleri ve fonksiyonları. Hücreler arası iletişim ve sinyal sistemlerİ. Hücre döngüsü ve hücre döngüsünün kontrol noktalar. Mitoz ve mayoz bölünme ve arasındaki farklar. Kalıtım ile ilgili temel kavramlar ve bazı kalıtsal hastalıklar. Serbest radikaller ve oksidatif hasar. Antioksidatif sistem ve bazı önemli antioksidanlar. Mutasyon, DNA hasarı, onarım mekanizmaları ve kanserle ilişkileri. Hücre ölümleri (apoptoz, nekroz ve otofaji). Kanser ve oluşumu. Kök hücrede etik.


FARMAKOLOJİ

Farmakolojinin tanımı ve temel farmakoloji bilgilerinin öğretilmesi, tıpta ilaçların kullanımının öğretilmesi. 1. Hafta: Farmakolojinin tanımı, çalışma alanı, bölümleri, ilaçların elde edilmesi, kullanımı, uygulama şekilleri, yapıları 2. Hafta : Farmakokinetik, ilaçların vücutta uğradığı değişiklikler 3. Hafta : İlaçların toksik etkileri, zehirlenme durumları ve tedavisi. 4. Hafta : Otonom sinir sistemi ilaçları. Sempatomimetik, sempatolitik, pararam-patomimetik ve parasempatolitik ilaçlar 5. Hafta : Kardivovasküler sistem ilaçları, kalp glikozidleri, anjinaşektoris tedavisinde kullanılan ilaçlar, hipertansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar, hiperlipidemi ve hinerkolesterslemi tedavisinde kullanılan ilaçlar. 6. Hafta : Antiagregan, trombolitik, oral antikoagülan ve pıhtılaşma bozukluklarında kullanılan ilaçlar 7. Hafta : Santral Sinir Sistemi İlaçları. Santral sinir sistemini deprese eden ilaçların etkileri, santral sinir sistemini uyaran ilaçlar. 8. Hafta : Kemoterapötik ilaçlar.Kemoterapi,kemoterapötik ilaçların sınıflandırılması,kullanılması,yan etkileri. 9. Hafta : Solunum sistemi ilaçları,öksürük kesici ve bronş genişletici ilaçların etki mekanizmaları,ezpektoran,antitusif,bromkodilatör ilaçlar,mast hücre skabilatözörleri 10. Hafta :Sindirim sistemi ilaçları,sindirim sistemi ilaçlarının etki mekanizması,yan etkileri,sınıflandırılması,ülser ilaçları,laksatif,purgatif ilaçlar,andidiyareik,emetik,antiemetik ilaçlar. 11. Hafta : Sıvı elektrolit dengesi ve böbrek rahatsızlıklarında kullanılan ilaçlar. 12. Hafta : Endokrin fonksiyonları etkileyen ilaçlar 13. Hafta : Otokoidler


BİLGİSAYAR

Öğrencilerin bilgi ve iletişim teknolojilerinin önemini kavramasını sağlamaktır. 1.Hafta; Bilgisayara giriş, bilgisayarın genel yapısı, tarihçesi, çalışma prensibi, temel yapısı. 2.Hafta: İşletim sistemi, masaüstü ve simgeler,görev çubuğu, pencere işlemleri, temel dosya ve klasör işlemleri. 3. Hafta: Microsoft Word tanıtma, başlatma, Word ekranı, menüler ve kullanımı, dosya menüsü 4. Hafta; Microsoft Word ekle menüsü, biçim menüsü 5. Hafta: Microsoft Word araçlar menüsü, tablo menüsü. 6. Hafta: Microsoft Excel'e giriş, Excel sayfası, hücrelerin biçimlendirilmesi. 7. Hafta: Excel'de hesaplamalar, işlevler. 8.Hafta: Excel'de hesaplamalar, işlevler. 9. Hafta: Excel’de tablodan grafik oluşturma. 10. Hafta: Microsoft powerpointe giriş ve menüler. 11. Hafta: Powerpointte slayt oluşturma ve animasyon ekleme. 12. Hafta: Bilgisayar ağları ve internet. 13.Hafta: Bilgisayar ağları ve internet


İLKYARDIM

Yaşamları boyunca karşılaşabilecekleri ilk yardım gerektiren durumlarda müdahale edebilme bilgisini vermek. 1 İlk yardım nedir? İlk yardımın tarihçesi 2 İlk yardımcı için fizyolojik ve anatomik bilgiler 3 Ev Kazaları 4 Kardio-pulmoner resusitasyon 5 Kırık-çıkık-burkulmalar 6 Yanıklar ve Donuklar 7 Triyaj ve Taşıma 8 Zehirlenmeler 9 Boğulmalar 10 Kanamalar ve Şoklar 11 Travmalar 12 Elektrik Çarpmaları 13 Özel Durumlarda İlk Yardım


EPİDEMİYOLOJİ

Epidemiyoloji sağlık araştırmalarında bir yöntem bilimi olarak epidemiyoloji, temel epidemiyolojik araştırma tasarımları, bunların kullanım alanları ve temel veri kaynakları ile araştırma planlamanın temel prensipleri konularında bilgi kazanmalarını sağlamaktır. 1. Hafta Epidemiyolojinin Tanımı, Tarihsel Gelişimi Epidemiyolojinin Kullanım Alanları 2. Hafta epidemiyolojinin kullanım alanları 3 . Hafta Epidemiyolojik araştırmaların sınıflandırılması 4. Hafta Tanımlayıcı Araştırmalar 5. Hafta Analitik Araştırmalar(vaka kontrol, kohort, kesitsel) 6. Hafta Analitik Araştırmalar(vaka kontrol, kohort, kesitsel) 7. Hafta Deneysel Araştırmalar 8. hafta Ara Sınav 9. Hafta Metodolojik araştırmalar 10.Hafta Epidemiyolojik veri kaynakları, özellikleri ve hataları kontrol yöntemleri 11. Hafta Epidemiyolojik ölçütler 12. Hafta Epidemiyolojik verileri sunum teknikleri (tablo ve grafikler) 13. Hafta Epidemiyolojik araştırma planlama 14. Hafta Enfeksiyon hastalıkları epidemiyolojisi, kavramlar, enfeksiyon zinciri, etmen konakçı çevre ilişkisi 15. Hafta Salgınların Epidemiyolojisi


ANA ÇOCUK SAĞLIĞI HİZMETLERİ

Anne-çocuk sağlığının tanımı, ülkemizde ve dünyada çocuk sağlığının durumu, hamileliğin oluşumu, anne karnında çocuk gelişimi, hamilelikte geçirilebilecek hastalık ve kazaların çocuğun gelişimine etkileri, 0-6 yaş çocuklarının fiziksel gelişimi (diş, boy, kilo) ve takibi, 0-6 yaş çocuklarında görülen çocuk hastalıkları (ishal ve solunum yolu enfeksiyonları, bağışıklama ve döküntülü hastalıklar, paraziter enfeksiyonlar vb. ) ve korunma yöntemleri, aşılar, kadının yaşam dönemlerine göre sağlık sorunları, aile planlaması, 1. Hafta Anne-çocuk sağlığının tanımı, ülkemizde ve dünyada anne-çocuk sağlığının durumu 2. Hafta Birinci Basamakta verilen ana-çocuk sağlığı hizmetleri 3. Hafta Anne ve çocuk sağlığının önemi 4. Hafta Anne sağlığı göstergeleri 5. Hafta Çocuk Sağlığı göstergeleri 6. Hafta Bebek ve çocuk ölüm nedenleri 7. Hafta Anne-çocuk Sağlığına yönelik uygulanan programlar 8. Hafta Doğum öncesi anneye yönelik bakım hizmetleri 9. Hafta Doğum öncesi çocuğa yönelik bakım hizmetleri 10. Hafta Gebelikte bakım 11. Hafta Gebelikte Beslenme 12. Hafta Doğum sonrası anneye yönelik bakım hizmetleri 13. Hafta Doğum sonrası çocuğa yönelik bakım hizmetleri 14. Hafta Birinci basamakta yürütülen aile planlaması hizmetleri


HİSTOLOJİ

1.Hafta: Histolojiye Giriş 2.Hafta: Histolojik Teknikler Histolojik Doku Hazırlama Metotları 3.Hafta: Hücre Yapısı Ve Fonksiyonları 4. Hafta: Hücre Çekirdeği Ve Hücre Bölünmesi 5. Hafta: Hücre Ölümü 6. Hafta: Dokulara Giriş İnsan Vücudunun Organizasyonu 7. Hafta: Epitel Doku -Görevleri - Epitel Doku Türleri (Koruma Epiteli, Bez Epiteli) 8. Hafta: Bağ Doku - Görevleri -Bağ Dokusu Elemanları - Bağ Doku Türleri 9.Hafta: Kan Doku - Görevleri - Kan Yapısı -Kan Hücrelerinin Yapım Ve Yıkım Süreci 10. Hafta: Kıkırdak Doku -Görevleri - Kıkırdak Dokusu Türleri 11. Hafta: Kemik Doku - Görevleri - Kemik Yapısı Ve Organizasyonu 12. Hafta: Kas Doku Yapısı -Kas Türleri - Kasılma Mekanizması 13. Hafta: Sinir Dokusu Yapısı-Görevleri. Işık mikroskobunda uygulanan histometrik yöntemler hakkında bilgi vermek, Işık mikroskobunda uygulanan histolojik teknikler hakkında bilgi vermek, Hücre membranı, hücre organelleri, membran transport proteinleri, hücre iskeleti hakkında bilgi vermek, Hücre siklusu hakkında bilgilendirmek, Epitel dokusu kavramı, hücresel bağlantılar ve bezlerin öğretilmesi, bağ ve destek dokuları hakkında temel bilgiler vermektir. Genel Histoloji kapsamında dokuların morfolojik özelliklerinin anlatılması, bu dokuları oluşturan; hücre, lifler ve ekstrasellüler matriks hakkında bilgi kazandırmaktır.


DOĞUM ÖNCESİ DÖNEM

Doğurganlık ve kadın sağlığı, üreme organlarının anatomisi, üreme sistemi fizyolojisi, prekonsepsiyonel bakım ve genetik danışmanlık, gebeliğin oluşumu, gebeliğin tanılanması, gebelikteki değişiklikler, doğum öncesi bakımın amacı ve önemi, gebelikte anne ve fetüs sağlığının yükseltilmesi, gebelik ve immünizasyon, gebelikte beslenme, gebelikte ilaç kullanımı ve teratojenite, fetal sağlığın değerlendirilmesi, doğuma hazırlık sınıfları ve felsefesi, örnek vaka ve NST trase yorumları


DÜNYADA ve ÜLKEMİZDE ÇOCUK

Aile ve toplumda çocuk, çocuk üniversiteleri, çocuk evlilikleri ve ilgili yasalar, çocuk sağlığına yönelik ulusal ve uluslararası yasa ve yönetmelikler, çocuk ombudsmanlığı, toplumda özel bakım gerektiren çocuklar, çocuk ihmali ve istismarı, kadın sığınma evlerinde çocuk ve gereksinimleri, çocuk hakları üzerine kitap ve film gösterimleri


RİSKLİ DOĞUM EYLEMİ ve DOĞUM SONRASI DÖNEM

Puerperium fizyolojisi, doğum sonu erken dönemde annenin fizyolojik ve psikolojik olarak değerlendirilmesi, sağlık bakım rehberleri, postpartum dönemde kültürel yaklaşımlar, laktasyon, riskli yenidoğan bakımı ve erken dönem müdahale, doğum sonu ebeveyne bebek etkileşimi, doğum sonu dönemde riskli durumlar ve bakım, riskli gebelik sonrası postpartum bakım, doğum sonu dönemde kanıt temelli uygulamalar, postpartum dönemde gebeliğin önlenmesi, postpartum egzersizler ve uygulama


ALTERNATİF DOĞUM YÖNTEMLERİ ve POZİSYONLARI

Ağrısı olan hasta ile iletişimi, normal doğum eylemi ve doğum eyleminin mekanizması, doğum ağrısı ile baş etme yöntemleri, doğum yöntemleri ve pozisyonları, alternatif doğum pozisyonları, doğal doğum, orgazmik doğum, evde doğum/suda doğum, doğum evrelerine göre kullanılacak pozisyonlar, distosilerde kullanılan pozisyonlar, farklı kültürlerde kullanılan doğum pozisyonları


RİSKLİ DOĞUM EYLEMİ

Normal Doğum Eylemi İzlem ve Bakım, Doğum Eyleminin Evreleri, Doğum Eyleminde Uygulamalar ve Bakım (Ebelik Girişimleri), Doğum Eyleminde Annenin Değerlendirilmesi, Annenin Doğum Eylemine Cevabı, Fetüsün Doğum Eylemine Cevabı, Doğum Eyleminin Takibi ve Partograf Kullanımı, Doğum Ağrısı ve Ağrı Kontrolünde Non-Farmakolojik Yöntemler, Doğum Eyleminde Kullanılan Farmakolojik Ajanlar, Doğum Eylemine İlişkin Riskli Durumlar, Doğum Eyleminde Kanıt Temelli Uygulamalar, Doğum Salonunda Yenidoğan Bakım ve İzlemi, Doğum Salonunda Çalışan ve Hasta Güvenliği


ÇOCUKTA BÜYÜME ve GELİŞME

Büyüme ve gelişme ile ilgili kavramlar, Büyüme ve Gelişmenin Değerlendirilmesinde Kullanılan Ölçütler, Büyüme ve Gelişmeyi Etkileyen Faktörler, Gelişim kuramları, Çocuğun gelişim dönemleri, Büyüme ve gelişmenin izlenmesi, fiziksel gelişim, 0-1 yaş, 1-3 yaş, 3-6 yaş, 6-12 yaş, Adölesan dönem, Oyunun Çocuk Gelişiminde Önemi, Medya ve Reklamın Çocuk Gelişiminde Önemi


DOĞUM UYGULAMASI

Normal Doğum Eylemi İzlem ve Bakım, Doğum Eyleminin Evreleri, Doğum Eyleminde Uygulamalar ve Bakım (Ebelik Girişimleri), Doğum Eyleminde Annenin Değerlendirilmesi, Annenin Doğum Eylemine Cevabı, Fetüsün Doğum Eylemine Cevabı, Doğum Eyleminin Takibi ve Partograf Kullanımı, Doğum Ağrısı ve Ağrı Kontrolünde Non-Farmakolojik Yöntemler, Doğum Eyleminde Kullanılan Farmakolojik Ajanlar


KİŞİLERARASI İLETİŞİM VE UYGULAMA

İletişim Kavramı, Tanımı, Temel Özellikleri ve Fonksiyonları, İletişimin Öğeleri: Kaynak, Mesaj, Kanal, Alıcı, İletişimin Engelleri, Kişilerarası İletişimde Sözlü İletişim, Kişilerarası İletişimde Sözsüz İletişim, Kişiler Arası İlişkileri Etkileyen Durumlar: Stres ve Stres yaratan Faktörler, Duygusal yoksunluk ve duygusal yoksunluk derecesinin belirleyicileri, Kişiler Arası İlişkileri Etkileyen Durumlar: Beden dili , kriz ve krizin oluşum nedenleri, Kişilerarası İletişimde Beden Dilinin Önemi ve Etkili Kullanımı, Kişilerarası İletişimde Dinleme, Empati ve Empati yoksunluğu, Kişiler Arası İlişkileri Etkileyen Durumlar: Ümitsizlik ve Yanlızlık


EBE201 DOĞUM ÖNCESİ DÖNEM

Doğurganlık ve Kadın Sağlığı, Dünyada ve Türkiye’de Kadın Sağlığı, Kadın Sağlığı Sorunları ve Göstergeleri, Üreme Sağlığı, Üreme Organlarının Anatomisi, Kadın Üreme Organları, Genital Organları Yerinde Tutan Destek Dokular, Pelvisin Yapısı, Meme Anatomisi, Erkek Üreme Organları, Erkek Üreme Sistemi Fizyolojisi, Üreme Sistemi Fizyolojisi, Üreme Organlarının Fizyolojisi, Üreme Sistemini İlgilendiren Hormonlar, Menstrüel Siklus ve Menstrüel Hijyen Prekonsepsiyonel Bakım ve Genetik Danışmanlık, Gebeliğin Oluşumu, Fertilizasyon, İmplantasyon, Fetüs ve Eklerinin Oluşumu, Fetüsün Fizyolojisi, Gebeliğin Tanılanması Gebelikteki Değişiklikler, Fizyolojik Değişiklikler, Psikolojik Değişiklikler, Doğum Öncesi Bakımın Amacı ve Önemi A. Doğum Öncesi İzlem ve Önemi B. Gebelik Terminolojisi ve Öykü Alma C. Gebenin Fizik Muayenesinin Yapılması D. Gebelikte Yapılan Rutin Testler E. Doğum Öncesi Dönemde Risk Taraması F. Doğum Öncesi Hizmetlerde Ebenin Rolü, Gebelikte Anne ve Fetüs Sağlığının Yükseltilmesi A. Gebelikte Sık Görülen Yakınmalar ve Alınması Gereken Önlemler B. Meme Bakımı C. Hijyen D. Diş Bakımı E. Giyim F. Çalışma Hayatı G. Cinsel Yaşam H. Gebelikte Tehlike Belirtilerinin Öğretilmesi Gebelik ve immunizasyon, Gebelikte Beslenme Gebelikte İlaç Kullanımı ve Teratojenite, Fetal Sağlığın Değerlendirilmesi A. Fetal Olgunluğun Değerlendirilmesi B. Korionik Villus Örneklemesi C. Fetoskopi D. Perkutan Umblikal Kan Örneği E. Amniyosentez F. Nonstress Test (NST) G. Kontraksiyon Stres Test (CST) H. Ultrason (Fetal ense kalınlığı, II. düzey USG bakısı) I. Biofizik Profil J.Fetal Hareketlerin Anne Tarafından Değerlendirilmesi, Örnek Vaka ve Trase Yorumları, Doğuma Hazırlık Sınıfları ve Felsefesi, Ebelikte Kültürel Yaklaşımlar


YENİ DOĞAN BAKIMI

Dünya da ve Türkiye de Çocuk Sağlığının Durumu, Yenidoğan Döneminin Önemi ve Yenidoğan Terminolojisi, Yüksek Riskli Gebelikler Fetus/Yenidoğana Etkisi ve Ebelik Yaklaşımı, Yüksek Riskli Gebelikler Fetus/ Yenidoğana Etkisi ve Ebelik Yaklaşımı, Yenidoğanın Fizyolojik Özellikleri Ve Uterus Dışı Yaşama Adaptasyonu, Kardiovasküler Sistem, Hematolojik Sistem, Solunum Sistemi, Üriner Sistem, Endokrin Sistem, Gastrointestinal Sistem, Karaciğer Fonksiyonları, Oto-immün Sitem, Doku Sistemi, Üreme Sistemi, Nörolojik Sistem, Davranışsal Durumu, Yenidoğanın Doğum Odasında İlk Bakımı Ve Fizik Muayenesi; Vücut ısısının düzenlenmesi, korunması ve değerlendirilmesi; Havayolu açıklığının sağlanması; APGAR skorunun değerlendirilmesi; Aspirasyon yapılması; Kardiopulmoner resüsitasyon yapılması; Kanamanın önlenmesi ve göbek bakımı; Enfeksiyonun önlenmesi ve göz bakımı; Kimliğin belirlenmesi; Öykü alma; Fizik muayene ve özelikleri -Genel görünüm -Yaşam belirtileri -Büyüme ölçümleri -Genel fizik muayenenin yapılması -Gestasyon yaşının hesaplanması; Bebek banyosu ve giyim; Duyusal Uyaranlar; Anne bebek etkileşiminin başlatılması ve ilk besleme, Yenidoğan Döneminde Büyüme Gelişme; Fiziksel büyüme; Psikososyal, bilişsel, motor ve duyusal gelişim; Büyüme gelişmeye kültürel etkiler, Yüksek riskli yenidoğan; Prematüre, postmatüre ve düşük doğum kilolu yenidoğan; Intrauterin büyüme gelişme geriliği ve ikiz eşi yenidoğan, Yenidoğanda organ ve sistem hastalıkları, Solunum sistemi hastalıkları, Kalp ve dolaşım sistemi hastalıkları, Nörolojik sistem hastalıkları, Endokrin sistem hastalıkları, Yenidoğanda organ ve sistem hastalıkları, Gastrointestinal sistem hastalıkları, Üriner sistem hastalıkları, Deri hastalıkları, Metabolik sorunu olan yenidoğan, Yenidoğan Sarılıkları, Yüksek Riskli Yenidoğan Bakımı Ve Transportu, Yenidoğan Beslenmesi; Yenidoğan Beslenmesinde Anne Sütünün Önemi; Emzirme Teknikleri Sağlık Personelinin Anne Sütüyle Beslenme Hakkında Görevleri, Rolleri, Yenidoğanda İlaç Uygulamaları Yenidoğanda Sıvı-Elektrolit Dengesizlikleri Bulaşıcı Hastalıklar Ve Bağışıklama, Yenidoğana Yönelik Özel Uygulamalar, Kanguru Bakımı, Yenidoğan Banyosu ve Giyim, Bebek Masajı, Refleksoloji, Aromaterapi, Yenidoğan Ve Ailesinde Psikososyal Bakım ve Bağlanma, Yenidoğanda Ağrı, Fetal Alkol sendromu, Ani Bebek Ölümü , Yenidoğan dönemi erken tanı Konulması Gereken Hastalıklar ve Genetik Danışmanlık, Ev Ortamında Yenidoğan Bakım Ve Muayenesi


NORMAL DOĞUM VE DOĞUM SONRASI BAKIM

Normal doğum eyleminde rol oynayan faktörler, Doğum eyleminin fizyolojisi, Doğum eyleminde ağrı, Doğumun evreleri Partografın doğum kliniklerinde kullanılması Eylemin birinci evresinde annenin bakımı ve izlemi, Eylemin ikinci evresinde annenin bakımı ve izlemi, Doğum eyleminde analjezi ve anestezi kullanımı, Eylemin üçüncü evresinde annenin bakımı ve izlemi Epizyotomi ve uygulaması, Eylemin dördüncü evresinde annenin bakımı ve izlemi Doğum sonu erken postpartum period, Emzirmenin başlatılması, Evde doğum, Puerperium fizyolojisi, Doğum sonu dönemde bakım, Laktasyon, Güvenli annelik


RİSKLİ DOĞUM EYLEMİ

Doğum Öncesi Bakımın Amacı ve Önemi Doğum Öncesi Hizmetler ve Yaklaşımlar Gebelikle İlgili Terminoloji ve Sağlık Ölçütleri Bakım Süreci ve Uygulamada Kullanılan Formların Tanıtılması Demonstrasyon, Doğum Öncesi Hizmetlerde Ebenin Rolü Gebelikte anne ve Fetüs Sağlığının Yükseltilmesi Gebelikte Sık Görülen Yakınmalar ve Alınması Gereken Önlemler, Doğum Öncesi İzlem, Riskli Gebelikler (Gebelik Öncesi Var Olan Riskli Durumlar) - D.M. ve Gebelik - Kalp Hast. Ve Gebelik - Böbrek Hast. Ve Gebelik - Hipertansiyon ve Gebelik - Endokrin sistem hastalıkları - Hematolojik hastalıklar - Nörolojik sistem hastalıkları - Solunum sistemi hastalıkları, Riskli Gebelikler (Gebelikte Ortaya Çıkan Riskli Durumlar) - Gebeliğin Neden Olduğu Üriner enfeksiyonlar - ABO, Rh Uyuşmazlığı - Rh Etkilenmesinin Değerlendirilmesi - Gestasyonel Diayabet - Gebelikte Ortaya çıkan Hipertansiyon-Preeklampsi, Riskli Gebelikler (Bireysel Faktörler) - Adölesan Gebelikler - İleri Anne Yaşı ve Gebelik - Obesite - Madde Bağımlılığı/İlaç Kullanımı, Hiperemezis Gravidarum (HEG) Çoğul Gebelikler Erken Doğum Tehdidi (EDT) Erken Membran Rüptürü Korioamnionitis Polihidroamnios ve Oligohidroamnios, Fetal Sağlığın Değerlendirilmesi - Fetal Olgunluğun Değerlendirilmesi - Korionik Villus Örneklemesi - Fetoskopi - Perkutan Umblikal Kan Örneği – Amniyosentez, Fetal Sağlığın Değerlendirilmesi - Nonstress Test (NST) - Kontraksiyon Stres Test (CST) - Ultrason - Biofizik Profil - Fetal Hareketlerin Anne Tarafından Değerlendirilmesi, Prenatal Kanamalar - Birinci Trimester Kanamaları - Üçüncü Trimester Kanamaları, Yüksek Riskli Gebeliğin Psikolojik Yönü - Psikolojik Uyum - Gebeliğin Kaybı ve Perinatal Yas Gebelikte Travma / Gebelikte Şiddet, Otoimmun sistem hastalıkları ve gebelik, Cinsel ve Cinsel Olmayan Yolla Bulaşan Genitoüriner Enfeksiyon Hastalıkları ve Gebelik Gastrointestinal sistem hastalıkları ve gebelik, Gebelikte Cerrahi Uygulamalar Gebelik ve immunizasyon Gebelik ve ilaç kullanımı Antenatal Egzersizler Gebelikte Beslenme


TRANSKÜLTÜREL EBELİK

Kültür-İnsan İlişkisi, Gelenek ve görenekler, kültürel yapılar, tutumlar, önyargılar ve ayrımcılıklar, Sağlık, hastalık ve kültürel etkileşim, Kültürlerarası bakımda modellerin kullanımı ve Kültürü temel alan sağlık bakım modelleri, Transkültürel bakım ve ebelik modelleri, Küresel sağlık sorunları, Göçün sağlık üzerine etkileri, Kültür ve değişim ilişkisi,

Kültürel özellikleri tanılama rehberi - Bunları Biliyor musunuz? (Değişik Kültürel Uygulamalar), Türkiye de gebelik dönemine yönelik geleneksel/kültürel uygulamalar, Türkiye de lohusalık dönemine yönelik geleneksel/kültürel uygulamalar Türkiye de yenidoğan dönemine yönelik geleneksel/kültürel uygulamalar


KADIN SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI

Kadının Toplumsal Konumu ve Sık Görülen Üreme Sağlığı Sorunları, Kadın Hayatının Evreleri, Menopoz Senium, Normal ve Anormal Vajinal Akıntı -Üreme sistemi enfeksiyonları, Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar, Anormal Uterus Kanamaları, Cinsiyet anomalileri, Pelvik Ağrı, Premestrual Sendrom, Dismenore, Pelvik Destek Yapılarının Bozulması, İyi Huylu Pelvik Kitleler, Meme Neoplazileri, Üreme Sistemi Kanserleri, Üreme Sistemi Kanserleri, Kadın Sağlığı Sorunlarında Tanı Yöntemleri ve Ebenin Rolü, Jinekolojide Tedavi Yöntemleri


OBSTETRİK ACİLLER

Obstetrik problemi çözme yaklaşımı, Hızlı ilk değerlendirme, Gebelikte kanama yönetimi, Gebelikte kanama yönetimi, Postpartum kanama yönetimi, Yüksek ateş, Ağır preeklampsi, Eklemsi, Enfeksiyon uygun antibiyotik tedavisi, Sepsis, Şiddetli karın ağrısı


DOĞUMA HAZIRLIK YÖNTEMLERİ

Doğuma hazırlık nedir? Dünyada ve ülkemizde gelişimi nasıl olmuştur?, Doğum öncesi dönem, normal ve riskli durumlar, Doğum öncesi döneme uyum bu dönemde yapılabilecek egzersizler ve yararları,Gebelik, doğum ve postpartum dönemde beslenme, Normal/doğal doğum, Sezaryen doğum, suda doğum, müdahaleli doğumlar ve diğer doğum çeşitleri, Doğum sonrası dönem, normal ve riskli durumlar, Doğum sonrası dönemde yapılabilecek egzersizler ve yararları, Doğum sonu döneme annenin uyumu - Aileye yeni katılan bebeğe ailenin uyumu, Yenidoğan bakımı ve riskli durumların yönetimi, anne sütü ve yararları, Aile Planlaması – Öğrenci sunumlarının hazırlığı ve tartışılması


AKADEMİK YAZMA BECERİLERİ

Akademik bilginin tanımı, Akademik bilginin elde edilme teknikleri, Akademik bilgi için ulaşılması gereken kaynaklar, Elde edilen bilginin değerlendirilmesi, Değerlendirme sonucu doğru bilginin seçilmesi, Seçilen bilginin düzenlenmesi, Uluslararası düzeyde kabul edilen biçimde yazılması, Akademik makale yazımında örnekler


ÜREME SAĞLIĞI VE SORUNLARI

1.Hafta: Üreme Sağlığına Giriş 2. Hafta: Üreme Hakları, Bütüncül Yaklaşım 3.Hafta: Adelosan Üreme Sağlığı 4. Hafta: Dünya’da Ve Türkiye’de Kadın Sağlığının Durumu 5.Hafta: Cinsellik Ve Cinsel Sağlık 6. Hafta: Kadınlarda Ve Erkeklerde Cinsel İşlev Bozuklukları 7.Hafta: Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar 8. Hafta: Aile Planlaması Ve Doğum Kontrol Yöntemleri 9. Hafta: İnfertilite 10. Hafta: Doğurganlığın Düzenlenmesi-Güvenli Annelik 11. Hafta: Adolesan Dönem Üreme Sağlığı 12. Hafta: Çocuk İstismarı 13. Hafta: Cinsel Sağlık Ve Üreme Sağlığı Hizmetlerinde Sağlık Eğitimi- İletişim Ve Danışmanlık. Sağlıklı bir nesil sağlıklı beden imajı ve cinsel kimliğin kazanımı, cinsel gelişimde biopsikosoyal sağlığı sürdürmek ile olasıdır. Anne ve çocuk sağlığı düzeylerini yükseltmek, aşırı doğurganlığın olumsuz etkilerini azaltmak ve nüfus artışını ekonomik gelişmemizi engellemeyecek düzeyde tutabilmek amacıyla üreme sağlığı hizmetlerine ağırlık ve öncelik verilmesi önem taşımaktadır. Bu doğrultuda; geleceğin koruyucu sağlık profesyonelleri olacak öğrencilerin; okul sağlığı, aile sağlığı ve gençlerin üreme sağlığı ve eğitimi hakkında bilgilenmesi ve beceri geliştirmesi amaçlanır. Üreme Sağlığı Kavramını bilme, Üreme Hakları ve Cinsel Hakları bilme ve bu bilgiyi bakım becerilerine aktarabilme, Üreme Sağlığına Yönelik Uluslararası ve Ulusal Düzenlemeleri bilme ve ailelere yönelik çalışmalar kapsamında bu bilgileri uygulamalara aktarabilme becerilerini geliştirebilme, Üreme Sağlığı Hizmetlerinde Ebenin Rolünü kavrayarak önemini bilme, Üreme Sağlığı ve Cinsel Sağlık ve Cinsellik konularında yeterli bilgi donanımını kazanma ve bakım becerileri geliştirme, Üreme Sağlığı ve Erkeklerin Üreme Sağlığına Katılımının önemini kavrayabilme İkincil Cinsiyet Özellikleri, Kadın ve Erkek Üreme Organları ve Üreme, Ergen Sağlığı ve Cinselliğini kavrayarak gerekli bakım becerilerinde kullanabilme, Gebeliğin Oluşması ve Doğum bilgisini kazanma, Gebelik Öncesi, Gebelik ve Doğumda Bakım becerilerini geliştirebilme ve gebelikte risk faktörlerini tanımlayabilme, gebeliği etkileyen sağlık durumlarını kavrayarak gerekli hemşirelik girişimlerini planlama ve uygulama becerisini geliştirme, İstenmeyen gebelikler ve kadın sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini öğrenme ve gerekli eğitimleri yapabilme becerilerini geliştirebilme.


EMBRİYOLOJİ

1.Hafta: Embriyolojiye Giriş 2.Hafta: Gametogenez 3.Hafta: Ovarial Siklus  4.Hafta: Menstrual Siklus 5.Hafta: Gelişimin Birinci Haftası 6. Hafta: Gelişimin İkinci Haftası 7. Hafta: Gelişimin Üçüncü Haftası 8. Hafta: Gelişimin Dördüncü ve Sekizinci Haftalar Arası 9. Hafta: Fetal Dönem 10. Hafta: Fetal Zarların Oluşumu 11. Hafta: Plasentanın Oluşumu, Yapısı ve Görevleri 12. Hafta: Çoğul Gebelikler 13.Hafta: Konjenital Malformasyonlar. Gametogenezden doğuma kadar embriyolojinin bütün özelliklerini ve aşamalarını açıklayabilmek ve tanımlayabilmek.


TEMEL PATALOJİ

1.Hafta: Patolojiye Giriş 2. Hafta: Hücre Zedelenmelerindeki Temel Mekanizmalar 3. Hafta: Zedelenmeler Sonucu Hücre/Dokuda Oluşan Morfolojik Değişiklikler 4. Hafta: Çevresel Değişikliklere Bağlı Hücrede Oluşan Değişiklikler 5.Hafta: Hücre İçi Madde Birikimleri, Pigmentler ve Hücresel Yaşlanma 5. Hafta: İltihap ve Reperatif Yanıtın Temel Özellikleri 6. Hafta: İnflamasyonda Yer Alan Hücreler ve Temel Özellikleri 7. Hafta: Enfeksiyon Hastalıkların Genel Patolojik Özellikleri 8. Hafta: Akut İnflamasyon ve Kronik İnflamasyon 9. Hafta: İnflamasyonda (Yangıda) Kimyasal Aracılar (Mediyatörler) 10.Hafta: Apoptozis ve Nekroz 11.Hafta: Vücuttaki Sıvı Elektrolit Denge Bozuklukları, Sıvı Elektrolit Denge Bozukluklarından Kaynaklanan Patolojik Durumların Temel Mekanizmaları, Hiperemi, Konjesyon, Dehidrasyon, Ödem, Hemoraji Ve Şok Tanımlamaları 12. Hafta: Yara İyileşmesi-1 13. Hafta: Yara İyileşmesi-2. Öğrencilere Sistemlerle İlgili Patoloji Eğitimi Vermek Hastalığın Oluşumu, Dokulardaki Görünümü Ve Klinik İle İlişkilerini göstermek amaçlanır. Hastalıkların gelişim sürecinde hücre, doku ve organlarda oluşan zedelenme mekanizmaları, yapısal değişiklikler ve patoloji raporlarında bulunan klinik bilgi ve patolojik tanıların anlaşılabilmesi için temel patolojik kavramları kavramaktır.


SAĞLIK SOSYOLOJİSİ

Sağlık sorunlarını direkt olarak yaşayan bireylerin yan sıra, sağlık çalışanlarının yaşadığı sorunları bireysel ve toplumsal incelemektir. Birey-toplum ilişkisinin sağlık alanındaki yansımaları değerlendirmek. Dünyada ve Türkiye’de önde gelen sağlık sorunları tartışmak ve çözüm önerileri getirmektir. 1.Hafta: Bazı Temel Kavramlar-I  2.Hafta:Bazı Temel Kavramlar II  3.Hafta:Hastalık Olgusu 4.Hafta:Hastalık ve Toplumsal İlişkiler 5.Hafta:Hastalık ve kültürel, ekonomik, siyasal ilişkiler 6.Hafta: Hasta Hekim ilişkileri I 7.Hafta: Hasta Hekim ilişkileri II 8.Hafta:Hasta-Hastane hekim ilişkileri 9.Hafta:Hasta Hastane ilişkileri 10.Hafta:İnsan bedeni, Postmodernizm ve Sağlık 11.Hafta:İnsan Bedeni, Post modenizm ve Sağlık II 12.Hafta:Türkiye'de Sağlık I 13.Hafta:Türkiye de Sağlık II 14.Hafta:Sonuç ve Değerlendirme

T.C. Mardin Artuklu University Rectorate